Data dodania:11.01.2013
Wprowadzenie rodzaju właściwości odmiejscowionej na potrzeby postępowań wszczynanych drogą elektroniczną oraz wzmocnienie sytuacji prawnej dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym na podstawie tytułu wykonawczego opartego na nakazie zapłaty, to propozycje projektu nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego. Na początku stycznia br. projekt ten został skierowany do dalszych prac w Komisji Nadzwyczajnej ds. zmian w kodyfikacjach.

Nowy rodzaj właściwości
Jak uzasadnia projektodawca, wraz z wprowadzeniem postępowań elektronicznych, w których sprawa inicjowana jest przez złożenie pozwu lub wniosku za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, nie ma już potrzeby ochrony pozwanego przed niedogodnościami prowadzenia postępowania przed innym sądem niż sąd jego miejsca zamieszkania. Wprowadzenie właściwości odmiejscowionej daje też dodatkowe możliwości racjonalnego wykorzystania kadr sądowniczych i przyśpieszenia rozpoznawania spraw. Rozwiązanie to będzie dotyczyło tylko pewnej kategorii postępowań, w których dla gwarancji procesowych pozwanego, dłużnika czy uczestnika postępowania nie ma żadnego znaczenia jaki sąd miejscowo właściwy rozpozna sprawę. Chodzi tu o sytuacje, w których postępowanie nie wymaga osobistego stawiennictwa do sądu, odbywa się na posiedzeniu niejawnym (bez uczestnictwa stron), wydane orzeczenia lub zarządzenia doręcza się drogą pocztową lub elektronicznie, a odwołanie również wysyła się pocztą lub drogą elektroniczną. Zatem wstępnie właściwość odmiejscowioną będzie się stosować w elektronicznym postępowaniu upominawczym, a w przyszłości też w postępowaniu w przedmiocie nadania elektronicznej klauzuli wykonalności bankowym tytułom wykonawczym. Nie będzie zaś miała ona zastosowania do postępowania wieczystoksięgowego, jako ściśle związanego z położeniem nieruchomości. Mechanizm przydzielania poszczególnych spraw sądom zostanie uregulowany w rozporządzeniu.
Ułatwieniem ma być też  możliwość przeprowadzenie posiedzenia sądowego w sprawach objętych właściwością odmiejscowioną za pomocną wideokonferencji. Dłużnik lepiej chroniony Jeśli zaś chodzi o projektowane zmiany w postępowaniu egzekucyjnym, to dotyczą one polepszenia sytuacji prawnej dłużnika w przypadku prowadzenia egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego opartego na: nakazie zapłaty w postępowaniu nakazowym, upominawczym, elektronicznym postępowaniu upominawczym, europejskim nakazie zapłaty oraz wyroku zaocznym. Są one wydawane pod jego nieobecność i przed jego wdaniem się w spór. Może dojść do sytuacji, kiedy przed uzyskaniem pouczenia od sądu o możliwych czynnościach jakie dłużnik może podjąć celem wyeliminowania z obrotu prawnego wadliwego orzeczenia, egzekucja się zakończy, co prowadzi często do nieodwracalnych skutków.
Projekt zakłada, aby komornik miał obowiązek pouczenia dłużnika o możliwych czynnościach procesowych, które w rezultacie mogą doprowadzić do wyeliminowania wadliwego orzeczenia i umorzenia postępowania egzekucyjnego, już przy pierwszej czynności egzekucyjnej. Ponadto komornik na wniosek dłużnika wstrzyma się z dalszymi czynnościami w razie wykazania, że odpis orzeczenia został doręczony w trybie art. 139 kpc i złożenia przez niego środka zaskarżenia od tego orzeczenia. O wstrzymaniu czynności komornik zawiadomi wierzyciela. Komornik natomiast z urzędu wstrzyma się z dokonaniem czynności egzekucyjnych, jeśli poweźmie wiadomość, że orzeczenie, o którym wyżej mowa zostało dłużnikowi doręczone w sposób zastępczy per aviso na inny adres niż adres oznaczony w postępowaniu egzekucyjnym.  Powództwo o roszczenie przedawnione nie trafi do e-sądu.
W elektronicznym postępowaniu upominawczym będzie można dochodzić jedynie roszczeń, które stały się wymagalne w okresie pięciu lat przed wniesieniem pozwu Zmiana taka wynika z faktu, że w postępowaniu tym powód nie dołącza do pozwu żadnych załączników, nie ma zatem możliwości weryfikacji adresu pozwanego podanego w pozwie. To powoduje, że w niektórych sprawach przesyłki są kierowane na nieaktualne adresy pozwanych, a następnie są one uznawane za prawidłowo doręczone. Zdarza się zatem, że dopiero na etapie postępowania egzekucyjnego dłużnik dowiaduje się o wydanym nakazie zapłaty i uzyskuje możliwość podjęcia skutecznej obrony przez zgłoszenie zarzutu przedawnienia. Nie zawsze chroni go to jednak przed negatywnymi konsekwencjami finansowymi. 
Projektodawca podkreśla, że zmiana ta nie pozbawia wierzycieli dostępu do sądu, gdyż nie wyklucza możliwości dochodzenia roszczenia przedawnionego. Będzie go można nadal dochodzić go w tradycyjnym postępowaniu sądowym. 


Źródło: Serwis Prawniczy LexisNexis LexPolonica.